Catinka Kersten
10 antieke oplossingen voor hedendaagse plastic problemen
Een lijstje met 10 revolutionaire ideeën om plastic te vermijden die 100 jaar geleden ook al bestonden
Plastic, plastic, plastic, alles lijkt wel gemaakt van plastic. We willen wel minderen, liefst helemaal vermijden, maar dit lijkt een onmogelijke opgave, maar wat als je je bedenkt dat de plastic revolutie nog helemaal niet zo lang geleden is? Wat als je je bedenkt dat bijna alles wat we tegenwoordig gebruiken, is uitgevonden vóór de plastic revolutie en dus al lang in gebruik is geweest met andere materialen?
Om een oplossing te vinden voor het plastic probleem hoeven we eigenlijk alleen maar terug te kijken naar een tijd nog niet zo heel lang geleden, een tijd voor plastic.
1. De Romeinen bestelden ook al to go
Ja, goed we leven in haastige tijden, maar wij hebben de behoefte aan eten en drinken ‘on the go’ heus niet uitgevonden. Wat wij wel hebben uitgevonden is bergen en bergen aan plastic single use bakjes en bekers. Maar hoe deden mensen dit dan voor de uitvinding van polypropeen?
Grotendeels met deegwaar! De Romeinen hadden bijvoorbeeld dunne harde broden die je kan zien als de originele papieren bordjes. Dit gebruik bleef tot en met de middeleeuwen; trenchers waren platte broden die werden gebruikte als bord. Het brood at je als laatste op met de saus, of je gaf het aan een bedelaar als aalmoes. Waarom denk je dat vlaaideeg zulk saai spul is om te eten? Dit komt van hetzelfde idee, je kreeg op de markt in de middeleeuwen een flinke punt van de één of andere taart, at de vulling eruit en had je geen zin in de korst, dan gaf je die aan je hond. Nog een superleuk voorbeeld van een eetbare verpakking dat we nog altijd gebruiken is het ijshoorntje.
En wat deden ze dan voor soep en drinken? Daar hadden mensen eeuwenlang gewoon zelf een kom (nap) en een lepel voor aan hun riem hangen natuurlijk. Dus waar is nu al die zooi voor nodig? Zorg dat je zelf een herbruikbare beker of fles bij je hebt en voor de rest was plastic überhaupt nooit nodig. Er wordt nu ook weer gekeken naar (afval van) graan om er wegwerpspul van te maken. Innovatief en knetter ouderwets tegelijkertijd.
onze oplossingen voor eten en drinken on the go
-
roestvrij stalen thermosbeker MUG van IZY
€23,99 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
roestvrij stalen thermosfles van IZY
€23,99 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
roestvrij stalen thermosfles van Bambaw
€23,49 In winkelmand -
roestvrijstalen fles van Bambaw
€16,99 In winkelmand -
Bijenwasdoek van beeGoodies
€5,99 – €18,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
2. Tupperware? Glassware!
Denk je dat Tupperware het bewaren van je etenswaar uitgevonden heeft? Natuurlijk niet. Al zeker 16.000 jaar bewaren mensen hun etenswaar in potten van ceramiek en voor de uitvinding van aardewerk gebruikten ze ongetwijfeld bladeren en dierlijke materialen om voedsel in te bewaren. Het plezier van kliekjes is zo oud als de mensheid zelf, dus dit kan ook gewoon zonder plastic.
En zeg nou eerlijk, wat staat er gezelliger in je keuken, allerlei plastic bakken of van die fijne glazen potten? Glazen bewaarbakjes worden beter schoon (nooit meer zo’n oranje aanslag van je pastasaus) en ze smelten niet griezelig in je magnetron. En weet je wat bijna glas is? Siliconen! Zelfde basis: silica. Dit is een fantastisch duurzaam materiaal waar tegenwoordig enorm veel voedsel bewaar oplossingen van gemaakt worden.
onze oplossingen voor het bewaren van eten en drinken
-
siliconen bewaarzakjes van EasyEco
€24,95 In winkelmand -
siliconen vershouddeksels van EasyEco
€18,95 In winkelmand -
Herbruikbare verskapjes van Food Huggers
€9,95 – €19,45 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
Vegan foodwrap XXL van beeGoodies
€17,95 In winkelmand -
Bijenwasdoek van beeGoodies
€5,99 – €18,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
3. Supermarkten en plastic
En chips dan? Dat is echt van dat supermarkt eten uit de jaren ‘50, dat moet wel altijd in plastic zijn verpakt toch? Nope! Chips werd verpakt in zakken van waspapier (een uitvinding van Laura Scudder) en er is geen enkele reden waarom dit niet opnieuw zou kunnen.
Zó veel in de supermarkt zit verpakt in plastic, maar bij heel veel artikelen is dit helemaal niet nodig. Droge spullen zoals pasta, noten, rijst, havermout etc. hoeven zelfs helemaal niet per se verpakt te worden. Een aantal supermarkten experimenteren al met systemen waar je (zelf meegebrachte) zakjes of bakjes kan vullen met je boodschappen en die inspiratie halen ze gewoon bij de ouderwetse kruidenier vandaan. En bijvoorbeeld bij de aldi kan je zelf je brood snijden (met een intimiderende maar wel hele leuke machine) en dan kan je het brood vervolgens in je eigen meegebrachte broodzak meenemen. Super handig!
onze oplossingen voor in de supermarkt
-
Vegan foodwrap XXL van beeGoodies
€17,95 In winkelmand -
Biologisch katoenen groente/fruitzakje van Bo Weevil
€2,95 In winkelmand -
Biologisch katoenen broodzak van Bo Weevil
€3,25 In winkelmand -
Bijenwasdoek van beeGoodies
€5,99 – €18,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
4. plastic in de keuken
Zó veel dingen in onze keuken zijn nu gemaakt van plastic, maar de meeste van die dingen bestonden zeer waarschijnlijk voor de plastic revolutie al lang al. De oudste citruspersen bijvoorbeeld zijn gevonden in Turkije en komen uit begin 1700 en zijn kunstwerkjes van keramiek. Ikzelf heb een vintage citruspers van aluminium die werkt als een soort grote knoflookpers en het is serieus de handigste citruspers die ik ooit heb gebruikt.
En heb je ooit een ijsklontjesvorm gezien die niet van plastic was gemaakt? Toch zijn die al 90 jaar geleden uitgevonden en toen werden ze gemaakt van metaal. Kijk deze vintage vorm van aluminium bijvoorbeeld. Met die hendel plop je de ijsklontjes er zo in één keer uit. Kei handig.
En heb jij ook zo’n peper en zout molen staan met zo’n plastic draaiding? Is plastic echt harder dan peper? Maal je dat plastic niet gewoon vrolijk mee over je eten? Niet heel appetijtelijk én niet nodig. Die dingen zijn in 1842 uitgevonden (door autofabrikant Peugeot, leuk voor de trivia avond) en werden gemaakt van metaal en hout. Eigenlijk gewoon zoals ze nu ook nog overal te krijgen zijn.
onze oplossingen voor plastic in de keuken
-
Siliconen pannenlikker van Patisse
€2,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
Afwasborstel met hendel van Loofco
€3,99 In winkelmand
5. Het perfecte scheersysteem bestaat al 120 jaar en is nooit verbeterd
Flitsende scheermesjes met 2, 3, 4, soms wel 5 mesjes klinken misschien wel heel innovatief, maar ze zijn duur, niet te recycelen en geen van allen scheren ze gladder én met minder irritatie dan die goeie ouwe safety razor. Deze is al in 1903 uitgevonden door Gilette en ze hebben sindsdien nooit meer een beter systeem weten uit te vinden (al willen ze ons heel graag doen geloven van wel).
Het enige afval dat je hebt van een safety razor is het 100% stalen mesje, dat 100% recyclebaar is. Kies een mooie houder (en eventueel kwast) uit, neem er de tijd voor, want deze heb je waarschijnlijk voor de rest van je leven.
Pro tip: de mooiste benen krijg je als je niet scheert met scheerzeep, maar met olijfolie! (Voor dit advies mag je de oude Grieken bedanken)
onze safety razors en scheerzeep
-
God shave the Queen; pakket duurzaam scheren
Vanaf: €22,65 Opties selecteren -
scheerzeep Happy Shaving Bar van HappySoaps
€8,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
Losse scheermesjes / safety razor blades van Bambaw
€1,50 In winkelmand -
Stalen scheermes / safety razor van Bambaw
€21,15 – €23,15 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
6. Mascara is 5 millennia ouder dan plastic
Het oudste bewijs voor wimper make-up is 5000 jaar oud, in die tijd gebruikten mensen in Egypte een mengsel van dierlijk vet, antimoon en roet om hun wimpers en ogen donkerder op te maken. Nu hoeven wij niet terug naar dierlijk vet en roet, want onze huidige vorm van mascara is in 1880 uitgevonden door Eugène Rimmel. Dit werd als een zwart of bruin blokje in een blikje verkocht. Je maakte dat blokje een beetje nat, en met een borsteltje bracht je het aan op je wimpers. Simpel, plastic vrij, en heel chic. Tegenwoordig zijn er voorzichtig weer een aantal cake mascara’s op de markt. Het Nederlandse bedrijf Pavez verkoopt bijvoorbeeld een hele fijne cake mascara die zelfs in bruin, groen en blauw te verkrijgen is.
7. Babies hebben altijd in hun broek gepoept
Één van de duurste dingen aan een baby zijn de luiers. In het eerste jaar poept jouw baby 500 tot 640 euro aan luiers vol. Als je je bedenkt dat kinderen vaak pas met 4 jaar helemaal zindelijk zijn dan is dat uiteindelijk een flink bedrag! Is dat wel écht nodig? Want hoe deden onze oma’s dit? Nu zal je jouw oma vast niet verlangend terug zien kijken naar wasbare luiers, want dat was veel en vies werk, en als jonge moeder had zij die extra last echt niet nodig, maar hier komt de innovatie van de 21e eeuw ons een handje helpen! Wasmachines, elastiek en drukknoopjes maken het een eitje om terug te keren naar wasbare luiers. Het milieu en je portemonnee zal je kleintje bedanken. (En wil je extra duurzaam en voordelig zijn? Dan kan je die luiers gewoon tweedehands kopen.)
8. En dat brengt ons naar maandverband
Wat deden vrouwen eigenlijk voordat maandverband en tampons werden uitgevonden? Wat onze over over-over-over-grootmoeders in de prehistorie deden zullen we nooit zeker weten, maar door de geschiedenis zijn vrouwen altijd creatief geweest met mos, plukken wol, sponsen en lappen van textiel. Nu hoef ik niet perse terug naar mos in mijn onderbroek, maar wasbaar menstruatieondergoed en herbruikbare menstruatiecups ben ik helemaal blij mee. Ik heb ze nooit per ongeluk niet in huis en het scheelt enorm veel geld. Het idee van herbruikbaar en wasbaar menstruatiespul met deze moderne twist had van mij eerder terug mogen komen!
-
menstruatiecup van Fair Squared
€13,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
9. Lekker tutten in de badkamer kan ook met hout
Ook je badkamer staat snel vol met allerlei plastic spul, maar de meeste van deze spullen zijn niets nieuws en werden vroeger gemaakt van hout of hoorn. Goed, laten we niet teruggaan naar de horror van hoorn, maar nu kunnen we bijvoorbeeld veel meer met bamboe! Gladder dan het meeste hout is dit een prachtig materiaal voor borstels, kammen en tandenborstels en alles op een steeltje zoals make-up borstels.
10. Veel dat vloeibaar is, was ooit vast
Flessen shampoo, tubes bodywash en tandpasta. Pompjes met handzeep en bodylotion. Keukenkastjes vol flessen met verschillende soorten schoonmaakspul. Al deze dingen kwamen vroeger gewoon in vaste vorm. Blokjes goddelijke olijfoliezeep voor de lichaamsverzorging en marseillezeep voor de was. De apotheker had potten vol verschillende poedertjes waar je thuis verschillende soorten schoonmaakmiddel van kon mengen en tandpasta kwam als een blokje, poeder of kauwbare tabletjes. Gelukkig kan je tegenwoordig heel veel van deze dingen weer gewoon in vaste vorm verkrijgen. Shampoobars, en schoonmaaktabs, zelfs afwaszeep kan je tegenwoordig weer als blok zeep krijgen! En natuurlijk gaan we niet alleen terug in de tijd, zo zijn er nu bijvoorbeeld (ecologische) wasstrips die alle voordelen van vloeibaar wasmiddel hebben, maar dan als dunne velletjes in een kartonnen envelop komen.
onze oplossingen voor al die onnodige flessen
-
Ecologische Wasstrips van LIV+LINN
€13,95 In winkelmand -
ECO-XTABS van YouSea
€12,49 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
haarzeep van HelemaalShea
€9,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
conditioner bar/haarmasker van Shampoo Bars
€8,95 – €11,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina -
Marseillezeep Wasmiddel / Savon de Marseille Blanc van Marius Fabre
€26,95 Opties selecteren Dit product heeft meerdere variaties. Deze optie kan gekozen worden op de productpagina
#NotAllPlastic
Natuurlijk moeten we ook erkennen hoe bijzonder kunststof is en hoe belangrijk het ook is voor ons moderne leven. Het is licht, sterk, erodeert niet, het kan transparant zijn als glas of pluizig als wol. Er is geen materiaal zo veelzijdig als kunststof en er zijn absoluut plekken in ons moderne leven waar plastic onmisbaar is geworden.
Met name in gebieden waar veel uitvindingen zijn gedaan na de plastic revolutie is plastic heel belangrijk geworden.
Een belangrijk voorbeeld is de zorg. De ontwikkelingen in de zorg is deze laatste eeuw heel erg hard gegaan en in veel gevallen waren deze ontwikkelingen mogelijk dankzij kunststof. Kunststof is nu zo belangrijk in de medische wereld dat het niet zomaar weer zonder zou kunnen zonder grote aanpassingen en zelfs stappen terug te moeten doen. Iedereen is het er over eens dat het gebruik van wegwerp plastic in de zorg onnodig veel is en dat dit minder moet, maar helemaal zonder plastic zal niet gemakkelijk zijn en misschien ook niet wenselijk.
Plastic is in sommige gevallen zelfs een duurzame materiaalkeuze, het is bijvoorbeeld een belangrijke speler in het voorkomen van voedselverspilling. Ook is het vaak een duurzame keuze omdat het zo sterk en licht is; auto’s en andere voertuigen zijn dankzij kunststof veel veiliger en zuiniger geworden dan vroeger, dankzij die kunststof interieurs vol airbags en veiligheidsriemen.
Om dezelfde reden zal kunststof niet snel verdwijnen uit de bouw. Dit werk is vele malen veiliger geworden dankzij veiligheidsspullen zoals helmen, brillen en oorkappen gemaakt van sterk en licht kunststof.
Ook in apparatuur is plastic een moeilijk te vervangen materiaal. Het is goedkoop en makkelijk te vormen, eenvoudig schoon te maken en niet onbelangrijk: het kan niet onder stroom komen te staan, dus het is veilig.
Er zijn nog veel meer voorbeelden te verzinnen van de waarde van plastic, want het is een prachtig materiaal. Het grote probleem is dan ook niet plastic zelf, maar dat we het veel te veel gebruiken voor dingen die helemaal niet van plastic hoeven te zijn.
Dus wat kan je doen?
- Probeer wegwerpplastic altijd te voorkomen – Plastic is eeuwig, dus plastic voor eenmalig gebruik is absurd. Ga na waar jij single use plastic gebruikt en probeer vooruit te plannen. Zorg dat je een herbruikbare koffiebeker, boodschappentas en/of afhaalbakjes bij je hebt als je die nodig hebt.
- Vraag voordat je iets van plastic koopt: Gebruikte mijn (overgroot) oma dit ook? – En waar was het toen van gemaakt?”. Vaker wel dan niet kan je het ding dan gewoon in dat andere materiaal vinden.
- Vraag je af of een nieuwe versie van een oudere uitvinding wel echt beter is – Vaker wel dan niet is een nieuwe versie van iets een manier om geld te blijven verdienen. De safety razor was perfect, maar gilette verdiende te weinig aan die stalen scheermesjes, dus verzonnen ze allerlei andere manieren om scheermesjes te maken. (Allemaal scheren die minder fijn dan de safety razor, maar dat is geen probleem voor gilette, want bij de volgende versie kunnen ze claimen dat die nóg minder irriteert, dus ruilt men hun systeem weer in voor het volgende en zo blijven we kopen.)
Bronnen: